در مورد تعریف حفاظت در برابر اشعه بیان میشود علمی است که به موضوع حفاظت افراد، جوامع انسانی و محیط زیست در برابر خطرات پرتوهای یونساز و غیریونساز می پردازد، و متخصصین حفاظت در برابر اشعه کسانی هستند که مسؤل جنبه های ایمنی، در طراحی فرایندها و تجهیزاتی هستند که از منابع پرتوزا استفاده می کنند، به نحوه ی که تابش به پرسنل به حداقل ممکن برسد و همواره در محدوده های مجاز قرار بگیرد، مثلاً در تولید یک رادیوایزوتوپ اینکه دستگاه ها و تجهیزات چطور عمل کنند، فرایندها در چه محیطی انجام بشود، افراد چند ساعت در روز با این محیط در تماس باشند، یا چه حفاظهایی مورد استفاده قرار بگیرد تا به افراد و محیط زیست آسیبی وارد نشود، همگی بر عهده ی مسئول حفاظت در برابر اشعه می باشد. تاریخچه ی بوجود آمدن علم حفاظت در برابر اشعه نیز به زمان کشف اشعه ی ایکس توسط رونتگن برمیگردد، بطوریکه چند ماه بعد از کشف اشعه X بسیاری از خطرات آن شناخته شدند، مثلاً در سال 1896، 23 مورد التهاب پوستی ناشی از پرتوگیری در مجلات دنیا گزارش شد و بین سالهای 1911تا 1914 فقط در3 مقاله ی مروری 54 مورد مرگ در اثر سرطان و 198مورد بدخیمی در اثر پرتوگیری ثبت شد، و محققین بسیاری در اثر کار زیاد با پرتوهای ایکس جان خودشان را از دست دادند. این حوادث آنقدر ادامه پیدا کرد تا اینکه اولین اقدام رسمی در سال 1921 در بریتانیا انجام شد و کمیته ی حفاظت در برابر پرتوهای ایکس و رادیوم تشکیل شد، منتها مشکلی که وجود داشت این بود که تا آن زمان برای ارزیابی و بررسی کمی و کیفی پرتوها هیچ واحد دقیقی وجود نداشت، و واحد Erithm یا سرخی پوست که در آن زمان تعریف شد و به مقدار اشعه ای گفته می شد که پوست را به یک مقدار مشخصی قرمز کند واحد درستی نبود، به این دلیل که اولاً باید یک فردی تحت تابش قرار بگیرد، ثانیاً حساسیت پوست افراد مختلف متفاوت است و ثالثا حساسیت پوست در نقاط مختلف بدن با هم فرق دارد، بنابراین این کمیته کار زیادی نتوانست انجام بدهد. نهایتاً در سال 1928 در دومین کنگره ی بین المللی رادیولوژی (ICR) کمیته ای برای تعریف رونتگن(R) به عنوان واحد تابش پرتو تعیین شد، که این کمیته در سال 1937 واحد رونتگن را بصورت مقدار پرتوی X یا گامایی که بتونه در شرایط دمایی، فشاری متعارف2.58*10-4 ، کولن بارالکتریکی در یک کیلوگرم هوای خشک آزاد کنه تعریف کرد.
مد فیزیک دات کام، پنجره ای رو به دنیای فیزیک پزشکی
صوت، به تغییرات فشاری گفته می شود که گوش انسان میتواند آنها را شناسایی کند. در واقع امواج صوتی، فرکانسی بین 20 هرتز تا 20 کیلوهرتز دارند و در گروه امواج مکانیکی قرار می گیرند. حال اگر فرکانس این امواج بیشتر از 20 کیلوهرتز باشد، توسط گوش انسان قابل شنیدن نیستند و به آنها امواج فراصوت گفته می شود، به همین ترتیب امواج فروصوت، امواج مکانیکی هستد که فرکانسی کمتر از 20Hz دارند و در نتیجه اینها هم توسط گوش انسان شنیده نمی شوند. نهایتا از بین امواج مکانیکی فراصوت و فروصوت، امواج فراصوت در کاربردهای پزشکی مورد استفاده قرار می گیرند، به این صورت که با استفاده ی از این امواج می توانیم از بافتهای داخلی بدن تصویر برداری کنیم.
مشاهده مطلبمحدود کننده وسیله ای است که به محفظه ی تیوب اشعه ی ایکس متصل می شود و اندازه و شکل بیم اشعه ی ایکس را تنظیم می کند، محدود کننده ها به سه گروه، سوراخ – شکاف – دیافراگم ، مخروطی ها و استوانه ای ها و کلیماتورها تقسیم بندی می شوند، که در بین آنها کلیماتورها بهترین نوع محدود کننده ها می باشند، به این دلیل که اولاً توسط آنها میتوانیم میدانهای با ابعاد مختلف را بسازیم و ثانیاً در کلیماتورها میدان پرتو توسط یک دسته پرتو نورانی، قبل از تابش دهی به بیمار قابل ملاحظه می باشد. کلیماتورها شامل دو دسته دریچه می باشند و هر دریچه شامل چهار صفحه ی سربی است که بصورت زوج های مستقل از هم حرکت می کنند و به این ترتیب ابعاد میدان اشعه ی ایکس با تغییر ابعاد دریچه ها قابل تنظیم می باشد. مهمترین وظیفه ی محدود کننده ها حفاظت بیمار در برابر پرتوهای غیر ضروری است. مد فیزیک دات کام، پنجره ای رو به دنیای فیزیک پزشکی
مشاهده مطلبپدیده ی کامپتون بر خلاف پدیده ی فوتوالکتریک در اثر برخورد فوتونهای با انرژی متوسط با الکترونهای لایه ی خارجی اتم های ماده هدف اتفاق می افتد. در پدیده ی کامپتون همه ی انرژی فوتون به الکترون منتقل نمی شود، زیرا با توجه به اصل بقای انرژی جنبشی و مومنتوم اگه همه ی انرژی فوتون به الکترون منتقل شود، الکترون می بایست پس از جدا شدن از اتم با سرعت نور حرکت کند، که این موضوع امکان پذیر نمی باشد. بنابراین در پدیده ی کامپتون فقط مقداری از انرژی فوتون به الکترون منتقل می شود و فوتون با انرژی کمتر از فوتون اولیه و تحت زاویه ی تتا از مسیر اولیه ی خودش منحرف می شود، الکترون جدا شده در پراکندگی کامپتون، که به آن الکترون ثانویه گفته می شود نیز تحت زاویه ی فی و با انرژی Ek از اتم خارج می گردد. احتمال پدیده ی کامپتون مانند پدیده ی فوتوالکتریک با افزایش انرژی فوتون تابشی کاهش پیدا می کند، منتها میزان این کاهش در مقایسه با پدیده ی فوتوالکتریک بسیار کندترمی باشد و با انرژی فوتون رابطه ی عکس دارد، بنابراین پدیده ی کامپتون در انرژی هایی که احتمال پدیده ی فوتوالکتریک بسیار کم شده حائز اهمیت می باشد، از سوی دیگر در پدیده ی کامپتون احتمال برخورد فوتون با همه ی الکترونهای مداری یکسان می باشد، و به انرژی بستگی الکترونها وابسته نیست، بنابراین ضریب پراکندگی کامپتون مستقل از عدد اتمی ماده ی جاذب می باشد و فقط به تعداد الکترونهای موجود در واحد حجم ماده ی جاذب بستگی دارد. در برخورد فوتونهای با انرژی بین 100Kev تا 10Mev با بافت نرم، پدیده ی کامپتون دارای بالاترین احتمال وقوع می باشد. مد فیزیک دات کام، پنجره ای رو به دنیای فیزیک پزشکی
مشاهده مطلباثر پاشنه آند به این موضوع اشاره دارد که شدت پرتوهای خروجی از تیوب اشعه ی ایکس، در تمام بخش های میدان خروجی یکسان نیست، و شدت پرتوها در ناحیه ای از میدان که در طرف آند لامپ اشعه ی x قرار دارد، کمتر از ناحیه ای است که در طرف کاتد قرار دارد، به این دلیل که پرتوهای تولیدی در سمت آند بایستی از ضخامت بیشتری از آند عبور کنند تا بتوانند به بیرون از لامپ اشعه ی x برسند، بنابراین بسیاری از فوتونهای x تولیدی قبل از اینکه از آند خارج بشوند توسط خود آند جذب می شوند و به این ترتیب شدت پرتوهای x در سمت آند کمتر از شدت پرتوهای x در طرف آند می شود. بنابراین به پدیده ای که در آن افزایش جذب پرتوهای ایکس در سمت آند باعث کاهش شدت پرتوهای خروجی سمت آند می شود اثر پاشنه ی آند می گوییم. در مورد اثر پاشنه ی آند چندین نکته وجود دارد که میبایست دقت شود، اول اینکه با توجه به اثر پاشنه ی آند چون شدت تابش فیلم در طرف آند تیوب اشعه ی x بطور قابل توجهی کمتر از طرف کاتد تیوب هست، در هنگام تصویر برداری، آن ناحیه ای از بدن که برای تصویر برداری مدنظر هست را در طرف کاتد که شدت بالاتری داریم قرار میدهیم، و یا اگر ضخامت ناحیه ی مورد تصویر برداری یکنواخت نیست، قسمتهای ضخیم تر را در سمت کاتد و قسمت های با ضخامت کمتر را در سمت آند قرار میدهیم. نکته ی دوم اینکه با افزایش فاصله ی فیلم از لکه ی کانونی و یا استفاده از فیلم های کوچیکتر، اثر پاشنه ی آند کاهش پیدا می کند، و نهایتا اینکه هر چه لکه ی کانونی کوچکتر بشود، اثر پاشنه ی آند بیشتر می گردد. مد فیزیک دات کام، پنجره ای رو به دنیای فیزیک پزشکی
مشاهده مطلب
پاسخ به نظر